Yeşilay, Birinci Dünya Savaşı sonrasında işgal güçlerinin toplumda alkol ve uyuşturucu maddeleri yaygınlaştırmasını ve işgale karşı mücadele ruhunun yıkılmasını önlemek amacıyla Ord. Prof. Dr. Mazhar Osman Uzman ve dönemin otuz aydını tarafından 5 Mart 1920’de İstanbul’da “Hilal-i Ahdar” adıyla kurulmuştur. Yeşilay’ın kurulduğu 1 – 7 Mart tarihleri ülkemizde Yeşilay Haftası olarak kutlanmaktadır.
“Hilal-i Ahdar” ismi daha sonra “Yeşil Hilal” ve “Yeşilay” olarak değiştirilmiş, 1934 yılında Mustafa Kemal Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı, İsmet İnönü’nün Başbakanlığında, Bakanlar Kurulu kararıyla Yeşilay’a “kamuya yararlı dernek statüsü” verilmiştir.
Kuruluşundan günümüze bağımlılık türleri arttıkça Yeşilay’ın da tüzüğünde çalışma alanları çeşitlenmiş, alkolden sonra sigara, uyuşturucu madde, kumar ve teknoloji bağımlılığı Yeşilay’ın mücadele alanına dahil olmuştur.
Yeşilay Haftası’nın kutlanmaya başlaması
Kuruluş yıllarından itibaren çeşitli tarihlerde “Yeşil gün” ve “Yeşilay günü” olarak yapılan kutlamalar dönemin Yeşilay başkanı Dr. Şükrü Hazım Tiner’in gayretiyle 1960 yılından itibaren “Yeşilay Haftası” adını alarak günümüze kadar devam etmiştir. 1959 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’na yapılan başvurunun kabul edilmesiyle, 1-7 Mart günlerinin tüm okullarda Yeşilay Haftası olarak kutlanmasına karar verilmiştir. Dönemin Millî Eğitim Bakanı’nın imzasıyla il valiliklerine gönderilen yazıyla, her çeşit ve derecedeki okullarda, Yeşilay Haftası’nın anlam ve amacının öğrencilere anlatılması için gerekli ders içi ve ders dışı faaliyetlerin verilmesi tavsiye edilmiştir.
Türkiye’de ve dünyada hızla tütün, alkol ve uyuşturucu madde alım oranları artmakta, maddeye başlama yaşları gittikçe düşmektedir. Diğer bağımlılıklar gibi teknoloji ve kumar bağımlılığı da kişiye, aileye ve topluma psikolojik, sosyolojik ve ekonomik zararlara yol açmaktadır.
Bağımlılık kişinin bedensel, ruhsal ve sosyal hayatını olumsuz etkiler. Toplumun felaketi sayılabilecek bağımlılıkları engellemek ancak iyi bir koruyucu halk sağlığı yaklaşımıyla mümkün olur.
Psikiyatrik bir sendrom olan bağımlılığın tanısı için aşağıda sayılan ölçütlerin yalnızca üçünün bir arada görülmesi yeterlidir.
Alkolün birçok çeşidi vardır. Etanol denilen türü içki olarak tüketilmektedir. İçki olarak tüketilen alkol birçok hastalığa neden olmaktadır. Bunun yanında alkol iradeyi zayıflatır, kişi kontrol kaybı yaşar ve uyuşturucu maddelere açık hâle getirir. Uyuşturucu kullananların yüzde 57’si alkol kullanmaktadır. Alkolden uzak durmak diğer madde bağımlılıklarından korunma noktasında önleyici bir role sahiptir.
Çok miktarda ve sıklıkla alkol tüketen, bedensel, ruhsal ve toplumsal sağlığının bozulmasına rağmen alkol almak isteyen, tedavi edilmesi gereken kişiye alkolik denir. Dünyada alkol kullanan 2 milyar kişinin 76 milyon kadarı alkol bağımlısıdır. Yılda 1 milyon 800 bin kişi bu nedenle hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde ilk tüketim yaşı 11’e kadar inmiştir. İlk kullanım yaşı düştükçe ileriki yaşlarda bağımlı olma riski artmaktadır.
Madde bağımlılığı, vücudun işlevlerini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamamasıdır.
Bağımlı, madde kullanımına ara verdiğinde yoksunluk belirtileri yaşar. Zamanla madde kullanım sıklığını ve dozunu artırır.
Sigara dünyada ve ülkemizde önemli bir halk sağlığı sorunudur ve yüksek oranda nikotin içerdiği için bağımlılık yapma potansiyeline sahiptir.
Sigara, nargile, pipo içme veya dumanının solunması zamanla kişide psikolojik ve fiziksel bağımlılık oluşturur. Tütün ürünlerinde 4000’den fazla kimyasal madde bulunmaktadır. Esas bağımlılık yapan madde nikotindir. Koklanarak burundan çekilen ya da çiğnenen dumansız tütünler de nikotin kadar yüksek düzeyde zehir içermektedir.
Kaynak: https://www.yesilay.org.tr/